Langdurige onopgemerkte terreur: Brusselse aanslag en veiligheidskwesties.
Terreur in Brussel op maandagavond: een man van Tunesische afkomst, Abdeslam Lassoued, heeft geschoten, waarbij twee Zweedse burgers zijn omgekomen. Enkele uren na de aanslag werd de dader al opgemerkt.
Volgens de Waalse krant Sudinfo werd de dader anderhalf uur na de aanslag in Brussel gezien, maar er werd destijds niet ingegrepen. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) heeft bevestigd dat destijds is besloten om niet in te grijpen, vanwege de veiligheid van de agenten.
Twee politieagenten hebben op maandagavond de vermoedelijke dader van de dodelijke schietpartij op het Saincteletteplein geobserveerd. Ze mochten echter niet ingrijpen omdat ze slechts met z’n tweeën waren en niet zeker waren van de identiteit van de vermoedelijke dader.
Op dinsdagochtend werd de dader in een café in Schaarbeek doodgeschoten door de politie.
Hoe kan het gebeuren dat een terrorist zo lang onder de radar kan blijven tot hij een aanslag pleegt?
Dit keer werd de aanslag niet gepleegd door een georganiseerde groep, maar door een individu. Deze dader verbleef jarenlang illegaal in België. Hoewel hij bekend was bij de veiligheidsdiensten, stond hij niet op de OCAD-lijst, waarop alle personen worden vermeld die als extremistisch of terroristisch gevaar voor België worden beschouwd.
Terugkijkend naar de aanslagen in België in 2016, blijkt dat Belgische veiligheidsdiensten in juli informatie ontvingen van een buitenlandse politiedienst waaruit bleek dat de dader mogelijk een terrorist was en naar een jihadistisch oorlogsgebied wilde vertrekken. Dergelijke meldingen waren talrijk, vaak meerdere keren per dag, maar leidden niet tot actie vanwege onvoldoende bewijs om de betrokkene als terrorist te bestempelen. Bovendien was het niet duidelijk of de dader in 2016 al in België was.
Wat wel vaststaat, is dat de man in november 2019 asiel heeft aangevraagd in België, maar deze aanvraag in oktober of november van hetzelfde jaar is geweigerd. Kort daarna verdween hij van de radar.
Op 12 februari 2021 werd de naam van de man uit het bevolkingsregister geschrapt, en in maart 2021 kreeg hij het bevel om België te verlaten.
Alles begint met mensen die papieren krijgen om België te verlaten, maar er wordt weinig ondernomen om hen daadwerkelijk te repatriëren. Naar schatting verblijven in België ongeveer 150.000 mensen zonder geldige verblijfsdocumenten, vanwege hun onzekere bestaan en gebrek aan middelen. Voor velen van hen is de verleiding van criminaliteit groot.
Hoe kan het gebeuren dat een terrorist aan oorlogswapens kan komen?
In België heeft de bestrijding van illegale wapenhandel geen prioriteit. Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut en wapenexpert, beantwoordt vier vragen in een interview met VRT NWS:
1) Hoe komt de dader aan zo’n oorlogswapen?
Het onderzoek is nog gaande, maar het staat vast dat de dader het wapen op de zwarte markt heeft verkregen. In België kun je ook legaal wapens kopen, maar dit vereist een uitgebreide procedure. Voordat een koper wordt goedgekeurd, wordt er gecontroleerd op een strafblad of betrokkenheid bij criminele activiteiten, hoewel dit geen officiële informatie betreft.
2) Zijn er veel illegale wapens in België?
Volgens Duquet zijn er veel illegale wapens te vinden op de zwarte markt in België. Het gebruikte wapen was een AR-15, een semi- of volautomatisch geweer, wat bijzonder gevaarlijk is omdat terroristen snel veel slachtoffers kunnen maken. Het is echter opvallend dat dit specifieke type wapen zelden voorkomt op de zwarte markt in België.
Het probleem is dat de politie niet weet hoeveel illegale wapens elk jaar in België terechtkomen en in welke situaties ze worden gebruikt.
Duquet is er zeker van dat het aantal in de afgelopen jaren is gestegen, met name in grote steden zoals Brussel, Antwerpen en Luik.
3) Waar komen deze wapens vandaan?
Wapens komen op tal van verschillende manieren naar België. Een groot deel ervan komt uit voormalig Joegoslavië na het conflict. Veel van deze wapens zijn al meer dan 20 jaar oud en worden nog steeds het land binnengesmokkeld. Daarnaast kunnen wapens gestolen worden van legale wapenbezitters, waarna ze op de illegale markt belanden. Alarmpistolen, oorspronkelijk bedoeld voor geluidsalarmen, worden soms aangepast om echte kogels af te vuren, waardoor ze veranderen in echte vuurwapens. Mensen kunnen ook losse onderdelen via de post bestellen om zelf wapens samen te stellen, en er zijn zelfs 3D-geprinte wapens die kunnen worden omgezet in vuurwapens.
