Verkiezingen 2024: Wordt de kandidaat met de meeste stemmen ook burgemeester?
Misschien vragen sommige mensen zich af: wordt de kandidaat met de meeste stemmen automatisch burgemeester? In Vlaanderen zijn er dit jaar veel veranderingen doorgevoerd.
Op je stemformulier heb je twee opties: je kunt stemmen op één persoon (een naamstem) of op de hele partij (een lijststem).
Vroeger had een kandidaat die hoger op de lijst stond een grotere kans om verkozen te worden, dankzij de lijststem. Wanneer je een lijststem uitbracht, stemde je niet op één specifieke kandidaat, maar steunde je de hele lijst van een partij. Deze stemmen werden evenredig verdeeld onder de kandidaten op de lijst, vaak in volgorde van hun positie. Dit betekende dat kandidaten hoger op de lijst meer stemmen kregen dan degenen die lager stonden. Maar dat is nu veranderd.
De lijststem bestaat nog steeds, maar bepaalt alleen het totale aantal stemmen dat de partij ontvangt. Om te weten welke kandidaten specifiek verkozen worden, moet je nu alleen kijken naar wie de meeste voorkeurstemmen heeft ontvangen – dat zijn de stemmen voor die specifieke persoon.
De kandidaat met de meeste stemmen van de grootste lijst krijgt de kans om een coalitie te vormen met andere partijen om een meerderheid in de gemeenteraad te realiseren. Dit wordt ook wel het initiatiefrecht genoemd. Hier krijgt de kandidaat twee weken de tijd voor. Lukt het niet om binnen deze periode een coalitie te vormen, dan mag de volgende kandidaat met de meeste stemmen het proberen, en zo verder. Uiteindelijk ontstaat er een coalitie met een meerderheid in de gemeenteraad, die de stad of gemeente kan besturen. Het doel hiervan is om te voorkomen dat er vooraf afspraken worden gemaakt over samenwerkingen, waardoor de grootste partij buitenspel wordt gezet.
Mocht de kandidaat met de meeste stemmen ervoor kiezen om geen coalitie te vormen, dan kan de volgende persoon met de meeste stemmen burgemeester worden. Zo werkt het nu.
Redacteur: Sam Verstraete
